Moet je altijd een eindejaarspremie betalen?

Hardnekkige misverstanden over de zogenaamde dertiende maand blijven de kop opsteken. Advocaat Filip Tilleman beantwoordt enkele prangende vragen. 

Heeft elke werknemer recht op een dertiende maand, is de werkgever verplicht om deze premie te betalen en kan een ontslagen werknemer een (gedeeltelijke) eindejaarspremie eisen? Voor velen blijft dit onduidelijk.

Wat zegt de wet?

Filip Tilleman: “Bij veel werknemers rolt er op het einde van het jaar nog een extraatje uit de kast onder de vorm van een dertiende maand. Er is echter nergens in de wet voorzien dat elke werknemer per definitie recht heeft op een eindejaarspremie. Een werknemer heeft dan ook pas recht op een eindejaarspremie indien dit expliciet is voorzien in een sectorale cao of een ondernemings-cao, het arbeidsreglement of de arbeidsovereenkomst.”

Een werkgever mag die eindejaarspremie gerust afschaffen als die niet expliciet is voorzien. Of toch niet?

Filip Tilleman: “Het recht op een dertiende maand kan ook voortvloeien uit een gebruik. Wanneer een onderneming, zelfs zonder een uitdrukkelijke geschreven tekst, toch vele jaren na elkaar een dergelijke premie toekent, dan verplicht het gebruik dit ook de komende jaren te doen! Zomaar afschaffen kan dus niet.”

Hoe wordt de premie berekend?

Filip Tilleman: “De modaliteiten van een eindejaarspremie kunnen fundamenteel verschillen tussen de ondernemingen onderling. Zo is het mogelijk dat in één sector bepaald is dat een werknemer slechts aanspraak kan maken op een eindejaarspremie indien hij een bepaald aantal maanden anciënniteit heeft in de onderneming. Ook het bedrag van de eindejaarspremie kan verschillen. Meestal is het gelijk aan één maand brutoloon, zonder rekening te houden met voordelen in natura, zoals het privaat gebruik van de firmawagen.”

Heeft een ontslagen werknemer recht op een 13de maand?

Filip Tilleman: “In de praktijk is er heel wat discussie over de vraag of een werknemer die ondertussen reeds ontslagen is in het voorbije jaar alsnog gerechtigd is op een pro rata uitbetaling in functie van het aantal maanden effectieve dienst in het voorbije jaar. Het Hof van Cassatie heeft in een arrest van 9 september 1985 geoordeeld dat indien er niets bepaald is ter zake in de tekst een eindejaarspremie pro rata moet uitbetaald worden aan de reeds ontslagen werknemers. Van dit principe kan echter rechtsgeldig afgeweken worden in de tekst van de cao of arbeidsovereenkomst door te eisen dat werknemers nog effectief in dienst moeten zijn op het ogenblik van de betaling van de eindejaarspremie.”

Hoeveel houdt de werknemer netto over van zijn 13e maand?

Filip Tilleman: “De fiscus verknalt, ongelukkig genoeg, het eindejaarsfeest doordat de bedrijfsvoorheffing op eindejaarspremies zeer hoog is. Ze worden immers beschouwd als ‘exceptionele vergoedingen’, waarvoor speciale en vooral hogere aanslagvoeten gelden dan voor het normale loon…”